Czy można być uczciwym szpiegiem? Czy bycie dyplomatą zawsze oznacza konieczność kłamstwa? Czy zawód dyplomaty i szpiega wymusza nieuczciwość i brak etyki w życiu? – na te i wiele podobnych pytań w swojej arcyciekawej książce stara się odpowiedzieć wybitny polski pedagog, prof. Wojciech Chudy.
Książka „Kłamcy profesjonalni” została wyraźnie podzielona na dwie części (pierwsza omawia dyplomację, druga – szpiegostwo). Autor stwierdził widocznie, że przepaść między tymi zawodami jest zbyt duża, by można było dokonać jednej oceny etycznej dla obu zajęć.
W części pierwszej prof. Chudy w ciekawy sposób prezentuje metody działania dyplomatów, takie jak oszustwo, przemilczenie, zwlekanie z odpowiedzią, intrygę, manipulację gospodarczą oraz język dyplomatyczny. Szczególnie temu ostatniemu zagadnieniu i wielu jego odmianom (także w aspekcie kłamstwa) autor poświęca najwięcej miejsca.
Jednak pierwsza część książki (poświęcona dyplomacji) stanowi jedynie 1/5 całości opracowania. Pozostałe 4/5 poświęcone zostały tematyce szpiegów i wywiadu. I tak na początku drugiej części autor omawia historię działań szpiegowskich. Wskazuje również na najważniejsze funkcje wywiadu w czasie wojny i pokoju. Nie brakuje także omówienia najbardziej znanych postaci i najciekawszych akcji w historii szpiegostwa.
Dalsza cześć tego rozdziału poświęcona jest metodom stosowanym przez pracowników wywiadu i kontrwywiadu. Prof. Chudy omawia sposoby rekrutacji szpiegów, posługiwanie się kłamstwem, dezinformacją, kryptografią, szyfrowaniem (w historii i współcześnie). Ostatni podrozdział poświęcony jest problematyce moralnej oceny działalności szpiegowskiej.
Wszystko to zostało omówione w sposób niezwykle ciekawy, dzięki czemu zapewniam, że książka – mimo typowo naukowego charakteru – wciągnie Cię bez reszty. Jej prosty język i niezliczone przykłady i odwołania do konkretnych wydarzeń powodują, że czyta się ją znakomicie.
Z całą pewnością myli się ten, kto liczy na to, że w tej książce znajdzie proste odpowiedzi, gloryfikację lub całkowite potępienie bycia dyplomatą czy szpiegiem. Autor przedstawia jednak ogromnie wiele argumentów, które skłaniają do refleksji i wyrobienia sobie własnego zdania na ten temat. Dlatego właśnie ta publikacja jest tak wartościowa i naprawdę godna polecenia.
Bardzo zachęcam Cię, Drogi Czytelniku, do sięgnięcia po „Kłamców profesjonalnych”. Nie tylko dowiesz się z tej książki o działalności dyplomaty i szpiega, ale pomoże Ci ona znaleźć odpowiedź na pytania o etyczne uwarunkowania tej pracy. Takie pytania warto sobie stawiać, by lepiej zrozumieć np. co kieruje osobami skłonnymi do zdrady własnego kraju na rzecz innych korzyści.
Paweł Królak
