Mieczysław Ryba, specjalista od historii nowożytnej w Instytucie historii KUL, porusza w swojej książce „Magistra Vitae” szereg wybranych, ważnych problemów z historii powszechnej i Polski. Zwraca również uwagę na wiele współczesnych zagadnień związanych z polityką światową, takich jak globalizacja czy konflikty międzykulturowe oraz na ich udział w kształtowaniu polskiego państwa i kultury.
Autor zwraca uwagę na kryzys współczesnej historii jako nauki, której rozumienie według niego wyrasta z przyjętej przez badacza koncepcji człowieka. Poprzez łaciński tytuł Magistra Vitae (nauczycielka życia) podkreśla swój stosunek do historii w ogóle. Krytykuje idealistyczne nurty filozoficzne, a także pozytywistyczny scjentyzm. Postuluje jednocześnie powrót do klasycznych wzorców uprawiania humanistyki, opartej na filozofii arystotelesowsko-tomistycznej i wolnej od manipulacji ideologicznych.
W wielu miejscach powołuje się na takie autorytety, jak Mieczysław Krąpiec, Zbigniew Brzeziński czy Samuel Huntington, przywołując ich konkretne dzieła – Rozważania o narodzie, Wielka Szachownica i Zderzenie cywilizacji. Mieczysław Ryba podkreśla ważną rolę Kościoła i cywilizacji łacińskiej w kształtowaniu kultury i tożsamości europejskiej, a więc także i polskiej.
Wychodząc od krytyki liberalnej myśli oświeceniowej i rewolucji francuskiej, autor pozytywnie wartościuje polski międzywojenny ruch narodowy, który według niego jest tworem wybitnie rodzimym i pozbawionym wtrętów ideologicznych. Podejmuje się rehabilitacji tego ruchu z jego przywódcą Romanem Dmowskim na czele. Pisze więc, że „…warto chyba dziś polecać formującym się działaczom prawicowym polskie i narodowe wzorce politycznego myślenia, nie zważając na pełną ignorancji krytykę intelektualistów lewicowych”.
W pracy tej bardzo ważne miejsce zajmuje również problematyka przeszłych i współczesnych stosunków Polski z Niemcami. Szeroko opisane są tradycje niemieckiej polityki zagranicznej w powiązaniu ze współczesnymi jej kierunkami.
Autor zdecydował się na stosunkowo zwięzłe omówienie wybranych zagadnień. Jednak ze względu na szczególną wagę niektóre z nich omówione są w sposób bardziej szczegółowy. Przystępny język i rozplanowanie materiału na dziewiętnaście rozdziałów – „rozważań” -stanowią dodatkowy atut tej książki. Jest ona godna polecenia tym wszystkim, dla których ważne są nie tylko relacje przyczynowo-skutkowe, ale również ocena zjawisk, które dopiero wspólnie prowadzą do rozumienia przeszłości.
Sylwia Boguta
Sylwia Boguta
